1804 – w Kadłubie powstaje szkoła

W zasobie opolskiego konserwatora zabytków znajduje się też dokumentacja budynku pierwszej szkoły w Kadłubie.

Klasycystyczny budynek powstał w 1804 roku w dzielnicy Piec (w bezpośrednim sąsiedztwie ówczesnej huty żelaza). Wybudowany z cegły, drewna i dachówki. Zauważyć należy, że wszystkim budynkom towarzyszyły do niedawna drzewa, które dziś są skrupulatnie wycinane.

Elementem, który zniknął prawie z naszej architektury jest też wykładany kamieniami wapiennymi chodnik.

Tutejsza szkoła powstała w roku 1804. Patronem był Graf von Tenczin na Szymiszowie, ówczesny właściciel Kadłuba. Koszty budowy pokrył w patron w 1/3 i w 2/3 gminy, z których dzieci uczęszczały później do szkoły, czyli Kadłub, Osiek a potem Carlsthal, już po założeniu tej koloni w 1820 roku. Pierwszy nauczyciel nazywał się Thomas Maintzik (1805 do 1824), piastował urząd aż do śmierci, jego żona była położną.

Przed rokiem 1804 większość dzieci nie otrzymywała nauki, poza nauką spowiedzi w kościele parafialnym w Rozmierzy oraz nauką czytania udzielaną przez zwykłą kobietę o nazwisku Mroß w jej mieszkaniu.

Budynek szkoły posiadał tylko jedną izbę do nauki i jedną mieszkalną dla nauczyciela, która była równocześnie kuchnią i sypialnią.

Jako że liczba uczniów szybko urosła do 240, a stara szkoła miała tylko jedne pomieszczenie klasowe, postanowiono wybudować w 1844 nową szkołę w centrum Kadłuba, z dwoma klasami. Stary budynek kupił graf i przebudował na mieszkania robotnicze. Dlatego do dziś stara szkoła nazywana jest familokiem.

Powyższe dane pochodzą z kroniki szkolnej w Kadłubie. W tejże kronice znajduje się też protokół z wizytacji, który opisuje ówczesną sytuację w szkole.

„6 marca 1806 odbyła się wizytacja nowo założonej szkoły. W uzgodnionym terminie stawili sołtysi i sędziowie wiejscy obu gmin należących do szkoły, czyli Kadłuba i Osieka, oraz 94 dzieci.

Mimo, że nauka rozpoczęła się dopiero na św. Michała (29 września), zapewniono jednakże wizytatorowi, że młodzież jest pilnie nauczana przez tutejszego nauczyciela. 32 dzieci potrafi już porządnie pisać, 40 literuje a 22 zna litery. Osiem dzieci piszących już sprawnie naucza dzieci kolejne. W sztuce liczenia uczniowie znają podstawy, dzieci liczące poprowadzono do miliona. Dzieci uczone są też dwa razy w tygodniu śpiewu. W tym celu wyposażone są w książki zgodnie z przepisami. Nauczyciel szkolny pilnie wypełnia swój urząd, wpajając dzieciom zachowanie czystości, dobre obyczaje i porządek, rozumie istotę urzędu nauczyciela i w przyszłości pragnie kształcić się, złożyć egzaminy i odbyć praktyki w seminarium nauczycielskim w Ober Glogau.

Wizytator zauważa, że tutejszy budynek szkoły jest przepisowy i został wybudowany w tym roku, nie wymaga więc napraw.